Sayfa 17Birinci Bölüm
Tahkim Sözleşmesinin Kaynakları, Tanımı, Hukuki Niteliği ve Yapılış Türleri
I. TAHKİM SÖZLEŞMESİ HAKKINDAKİ KAYNAKLAR
A. Genel Olarak Cumhuriyet Öncesi Hukukumuzda Tahkim Hakkındaki Mevzuat
Hukukun diğer alanlarında olduğu gibi…
tahkime ilişkin yasal düzenlemeler de, Cumhuriyet döneminden daha öncesine dayanmaktadır. 1850 yılında yürürlüğe giren Kanunname-i Ticaret’in 40-52. maddeleri, Osmanlı İmparatorluğu döneminin tahkimle ilgili ilk yasal düzenlemeleridir.…
B. Cumhuriyet Sonrası Hukukumuzda Tahkim Hakkındaki Mevzuat
1. Genel Olarak
Geniş bir kapsama sahip Türk tahkim mevzuatı, milletlerarası tahkime ilişkin iki…
Cumhuriyet döneminin tahkim hakkındaki ilk yasal düzenlemesi, 1927 yılında yürürlüğe…
Milletlerarası tahkimle ilgili olarak 2001 yılında yürürlüğe giren 4686 sayılı Milletlerarası…
Yukarıda sayılan mevzuat ve anlaşmalar dışında Türkiye, devletin taraf olduğu yatırım…
Öte yandan yabancı yatırımlar bakımından milletlerarası tahkimin önünü açan yasal…
Yukarıda sözü edilen iki taraflı yatırım antlaşmaları dışında Türkiye, 1965 yılında Washington’da imzalanan Devletler ve Diğer Devletlerin Vatandaşları Arasındaki Yatırım Uyuşmazlıklarının Çözümlenmesi Hakkında Konvansiyon’a (Convention on Settlement of Investment Disputes between States and Nationals of other States- ICSID) 1988 yılında taraf olmuş Enerji şartı Sözleşmesi ve Eklerini (Energy Charter Treaty and Energy Charter Protocol on Energy Efficiency and Related Envi-Sayfa 24ronmental Aspeckts- PEEREA) ise 2000 yılında onaylamıştır. ICSID Konvansiyonu ile yatırım anlaşmazlıklarının çözümü hususunda faaliyet göstermek üzere Washington’da bir uluslararası tahkim merkezi kurulmuştur. Türkiye, taşınmaz mallar üzerindeki mülkiyet ve ayni haklara ilişkin uyuşmazlıklarda Türk mahkemelerinin yargı yetkisini önce saklı tutmuş, ancak sonradan yaptığı iki taraflı yatırım antlaşmalarında yatırımın kapsamına taşınmaz mallar, ipotek vb. hususlarında dâhil edilmesi sebebiyle, taşınmazlara ilişkin mülkiyet ve ayni haklar bakımından da ICSID tahkim merkezinin yetkisi kabul edilmiştir. Bu yetkinin kabulünden sonra özellikle enerji alanında yatırım yapan yabancı yatırımcıların Türkiye aleyhine ICSID tahkim merkezi başta olmak üzere diğer uluslararası tahkim merkezlerinde dava açmışlar, uluslararası tahkimin Türkiye açısından önemi de giderek artmıştır.Sayfa 25
2. Mülga 1086 Sayılı HUMK’nun Tahkime İlişkin Hükümleri
Tahkim müessesi, Türkiye Cumhuriyeti’nin 1927 yılında yürürlüğe girmiş usul hukuku…
HUMK’nun 516-536. maddelerinde tahkim müessesesi, başlıca şu hususlarda düzenlenmiş…
HUMK’nun tahkime ilişkin ismen sayılan hükümlerinin, mahkemelerin tahkime çeşitli…
HUMK’nun birçok hükmünde çeşitli zamanlarda yapılan değişikliklere rağmen, tahkim…
3. 6100 Sayılı HMK’nın Tahkime İlişkin Hükümleri
1086 sayılı Kanun’un yerini, 01.10.2011 yılında yürürlüğe giren 6100 sayılı Hukuk…
6100 sayılı HMK henüz tasarı aşamasında iken, çeşitli toplantılarda tartışmaya açılmış…
Bu hususta Kuru, Tasarı’nın gerekçesinde yer alan “tahkim hakkındaki hükümler, Milletlerarası…
HMK’nın tahkime ilişkin hükümleri temel olarak şu hususlarda düzenleme getirmiştir:…
HMK’nın uygulama alanı başlıklı 407. maddesi, “Bu Kısımda yer alan hükümler, 21/6/2001 tarihli ve 4686 sayılı Milletlerarası Tahkim Kanununun tanımladığı anlamda yabancılık unsuru içermeyen ve tahkim yerinin Türkiye olarak belirlendiği uyuşmazlıklar hakkında uygulanır.” hükmündedir.
Alman tahkim hukuku bakımından ilgili hüküm, ZPO’nun 10. kitabının ilk maddesi olan…
HMK’nın tahkim hükümlerinin uygulama alanının belirlenmesinde, 407. maddede geçen…
Bu bağlamda, HMK’nın yukarıya aktarılan 407. maddesinde yabancılık unsuru için MTK’ya…
“Aşağıdaki hâllerden herhangi birinin varlığı, uyuşmazlığın yabancılık unsuru taşıdığını gösterir ve bu durumda tahkim, milletlerarası nitelik kazanır. …
1. Tahkim anlaşmasının taraflarının yerleşim yeri veya olağan oturma yerinin ya da işyerlerinin ayrı devletlerde bulunması. …
2. Tarafların yerleşim yeri veya olağan oturma yerinin ya da işyerlerinin;
a) Tahkim anlaşmasında belirtilen veya bu anlaşmaya dayanarak tespit edilen hâllerde tahkim yerinden, …
b) Asıl sözleşmeden doğan yükümlülüklerin önemli bir bölümünün ifa edileceği yerden veya uyuşmazlık konusunun en çok bağlantılı olduğu yerden, Başka bir devlette bulunması. …
3. Tahkim anlaşmasının dayanağını oluşturan asıl sözleşmeye taraf olan şirket ortaklarından en az birinin yabancı ser-
4. Tahkim anlaşmasının dayanağını oluşturan asıl sözleşme veya hukukî ilişkinin, bir ülkeden diğerine sermaye veya mal geçişini gerçekleştirmesi.…
21.1.2000 tarihli ve 4501 sayılı Kanun hükümleri saklıdır.” …
MTK’nın bu hükmünde tanımlanan ilişkilerin ve hukuki durumların varlığı halinde yabancılık…
Diğer husus ise tahkim yeri kavramından ne anlaşılması gerektiğidir. Bu bağlamda…
GİRİŞ
II. TAHKİM SÖZLEŞMESİNİN TANIMI
EN
TR
