Hakim Pay Sahibinin Azınlığı Şirketten Çıkarma Hakkı (Squeeze-out)

TTK Tasarısı’nın ilk hâlinde 195/5’de “sermaye şirketi olmayan, herhangi bir tüzel ya da gerçek kişinin veya işletmenin bulunması hâlinde, 195 ilâ 209uncu madde hükümleri ile şirketler topluluğuna ilişkin diğer hükümler de uygulanır” şeklinde bir hüküm yer almaktaydı. Bu hüküm daha sonra Adalet Alt Komisyonunca değiştirilmiş ve hükümdeki “sermaye şirketi olmayan, herhangi bir tüzel ya da gerçek kişinin veya işletmenin” ifadesi çıkartılarak bunun yerine teşebbüs ifadesine yer verilmiştir. Yapılan değişikliğin gerekçesinde “topluluğun tepesinde, herhangi bir gerçek veya tüzel kişinin bulunmasına ilişkin” sistemin dar olduğu ve bunun bazı sakıncalar …

İlk bakış açısı kabul edilecek olursa, teşebbüs ile özel pay sahibi kavramları arasındaki mesafe tamamen ortadan kaldırılmış olur. Zira şirkete olan katılımı dışında başka bir iktisadî faaliyeti/menfaati olmayan kişiler, esasında özel pay sahipleridir. Bu bağlamda, şirketler topluluğu kapsamında teşebbüs kavramı için önerilen “bağımsız karar alabilme” kıstası kanaatimizce özel pay sahibi ile teşebbüsü birbirinden ayırt etmekte yeterince işlevsel değildir. İlk bakış açısındaki yorum neticesinde, şirkette hâkimiyete sahip olan herhangi bir özel pay sahibine de -bu kişi teşebbüs olarak nitelendirileceği için- şirketler topluluğu hükümlerinin tümü uygulanabilecektir. Kanaatimizce kanun koyucunun topluluk hukuku içinde yer vermiş olduğu her hüküm bakımından bu sonucu arzulamadığı söylenebilir. Zira çıkar çatışmalarına daha çok sebebiyet verecek ve şirketi zarara uğratabilecek olan pay sahiplerinin, özel pay sahiplerinde ziyade, katıldığı şirket dışında başka iktisadî menfaatleri olan pay sahipleri olduğu düşünülmektedir.…