Türk Ticaret Kanunu Şerhi Altıncı Kitap: Sigorta Hukuku- Cilt V - Yargı Kararları

Davacı taraf, sigorta konusu malların satıcısıysa (aşağıda davacının satıcı olduğunu varsayacağız) ve mallar üzerindeki hasar (zarara katlanma zorunluluğu) da alıcıya geçmiş bulunmakta ise, davacının artık mallar üzerinde sigorta ile güvence altına alınabilecek bir çıkara sahip olmadığını kabul etmek lazımdır (alıcının bazı gelişmeleri bahane ederek yapması gereken ödemeyi yapmaması rizikosu taşıma (yük) sigortasının değil, ticari alacak (kredi) sigortasının konusunu oluşturur). Hasarın (taşıma sırasında meydana gelecek yük zararlarına katlanma zorunluluğunun) alıcıya geçmiş olması şu anlama gelir: Alıcı eğer satış bedelini ödeme borcunu henüz yerine getirmemiş (vade söz konusu) idiyse, onun bu borcu yük zararından etkilenmeksizin aynen devam edecek; daha önce ödeme yapmış idiyse, bu son olasılıkta da alıcı ödemiş…

Bununla birlikte, olayda gemiye henüz yüklenmemiş olan (gümrüklü alandaki) yüklerin üzerindeki hasar alıcıya geçmemiş ve bunlar üzerinde satıcının çıkarı halâ mevcut olabilir. Bu bağlamda şu soruyu yanıtlamak gerekecektir: Acaba satıcı, mallar üzerinde çıkar sahibi olduğu kesitte meydana gelen yük zararları bakımından sigorta güvencesi altında mıdır? Diğer bir anlatışla acaba olaydaki sigorta sözleşmesi satıcıyı korumakta mıdır? Bu soruya verilecek yanıt her şeyden önce davacının tarafı olduğu sigorta sözleşmesine bakılarak oluşturulmalıdır. Bir taşımanın bir kısmında hasara katlanma zorunluluğu satıcının diğer kısmında da alıcının üzerinde ise (mesela Konya’dan Marsilya’ya taşınması söz konusu olan mallara ilişkin hasara katlanma zorunluluğu, taşımanın karada gerçekleşen Mersin limanına kadarki kesitinde satıcıya, Mersin limanındaki yüklemeden sonra ise alıcıya aittir), yük sigortasının aynı anda hem satıcıyı hem de alıcıyı koruması için “kimin olacaksa onun hesabına (lehine) sigorta” (assurance pour le compte de qui il appartiendra; Versicherung für Rechnung “wen es angeht”) olarak yaptırılması lazımdır. “Kimin olacaksa onun lehine sigorta” TTK 1454(3)’te kanımızca yanıltıcı bir anlatışla düzenlenmiştir. TTK 1454(3)’teki “kimin olacaksa onun lehine yaptırılan bir sigortanın, üçüncü kişi lehine yaptırıldığı anlaşılırsa…” biçimindeki anlatımı “kimin olacaksa onun lehine yaptırılan bir sigortada gerçekleşen riziko üçüncü kişinin çıkarını zedeleyecek olursa” şeklinde okumak lazımdır. …