2016/2 Sıtma Hastalığı İle Mücadele Hizmetlerinin Yürütülmesi Hakkında Genelge

Sıtma, enfekte dişi Anofel türü sivrisineklerinin sokmasıyla insanlara bulaşan Plasmodium parazitlerinin neden olduğu bir hastalıktır. Ülkemizde sıtma geçmişte yaygın görülen bir hastalık iken yürütülen başarılı çalışmalar neticesinde son yıllarda sıtmanın görülme sıklığı azalmıştır. Halen nüks ve yurtdışından gelen vakaların sebep olduğu vakalar ile yurtdışı kaynaklı sıtma vakaları tespit edilmektedir. Ancak ülkemizde sıtma etkenini nakleden Anofel türlerinin bulunması, iklim ve çevresel faktörler, büyük nüfus hareketleri, sıtma endemik ülkelere seyahat edenlerin sayısının ve bu ülkelerle ticaret ilişkilerinin artması, yurtdışı kaynaklı sıtma vakalarının artması, düzensiz göçmenler, ülkemizin sıtmanın yayılabileceği subtropikal bölgede yer alması ve iklim değişikliğine bağlı ortalama hava sıcaklıklarında gözlenen artışlar nedeniyle sıtma riski halen devam etmektedir.

Ülkemizde yerli sıtma bulaşının başlamasının önüne geçilmesi için Halk Sağlığı Müdürlüğü Bulaşıcı Hastalıklar Kontrol Programları Şubesi koordinesinde, aşağıdaki iş ve işlemler ilgili birimlerce yerine getirilecektir.

1. Sürveyans ve önleme çalışmaları;

a. Ülkemizde, halen sıtma endemik ülkelere seyahat edenler, mülteciler, göçmenler, sıtma salgının görüldüğü bölgeden gelenler, mevsimlik işçiler, misafirler ile son üç yıl içerisinde sıtma tanısı alıp tedavisi yapılan hastalar ve bu kişilerle aynı ortamda bulunan (aile bireyleri, iş arkadaşları vb.) kişiler risk gruplarını oluşturmaktadır. Bu nedenle sıtma teşhis ve tedavisi ile hastalık geçişinin önlenmesinde en önemli yöntem olan sürveyans çalışmalarının mülteciler, göçmenler, mevsimlik tarım işçileri, misafirlerde ve bilinmesi durumunda sıtma endemik ülkelere seyahat edenlerde etkin ve düzenli bir şekilde yürütülmesi, sıtma tanısı alıp tedavisi yapılan hastalar ve bu kişilerle aynı ortamda bulunanların ek-1‘deki “Sıtma Bilgilendirme Formu” ile takiplerinin yapılması sağlanacaktır.

b. Sürveyans çalışmaları kapsamında aylık olarak risk gruplarına ulaşılarak o anda ateşli olan veya son bir hafta içinde ateş geçirmiş olanlardan (aktif sürveyans) ve herhangi bir nedenle sağlık kuruluşuna başvuran ateşli olan veya son bir hafta içinde ateş geçirmişlerden (pasif sürveyans) kan yayması alınarak sıtma açısından değerlendirilmesi sağlanacaktır.

c. Bahsi geçen sıtma sürveyans hizmetleri ilgili sağlık kuruluşlarında sağlık personeli (doktor, hemşire, sağlık memuru, laboratuvar teknisyeni, biyolog, ebe vb.) tarafından yürütülecek ve yapılan çalışmalar aylık olarak ek-2 deki “Aylık Sıtma Çalışmaları Formu” ile Kurumumuz Zoonotik ve Vektörel Hastalıklar Daire Başkanlığına gönderilecektir.

ç) Mülteciler, göçmenler ve ülkeye izinsiz giren kişilerin sıtma açısından değerlendirilmesinde il emniyet müdürlükleri ile işbirliği yapılarak kişiler tespit edilecektir.

d. Koruma amaçlı ilaç kullananlar dahil olmak üzere sıtma riskli bölgelerde bulunmuş ve ateşi olan veya son bir hafta içinde ateş geçirmişlerin başvuru sebebine bakılmaksızın sıtma açısından değerlendirilmesi sağlanacaktır. Bu kişilerin ilk değerlendirmelerinde sıtma tespit edilmemiş ise, kişiler hastalık hakkında bilgilendirilecek ve P. falciparum sıtması endemik ülkelerden gelenler 1 yıl, P. vivax endemik ülkelerden gelenler ise 3 yıl süreyle risk gruplarına dahil edilerek sıtma bilgilendirme formu ile takipleri yapılacaktır.

e. Sıtma riskli ülkelere seyahat edeceklerin herhangi bir sağlık kuruluşuna başvurdukları durumlarda ülkemizden ayrılmadan en az 15 gün önce Türkiye Hudut ve Sahiller Sağlık Genel Müdürlüğü’ne bağlı seyahat sağlığı merkezlerine yönlendirilerek sıtma ve korunma yöntemleri hakkında bilgi almaları ve gerekli durumlarda ücretsiz olarak verilen koruma amaçlı ilaç kullanmaları konusunda bilgilendirilmeleri sağlanacaktır.

f. Sıtma endemik ülkelerde ticari faaliyet yürüten kuruluşlar ve sektör temsilcileri (turizm, inşaat vb.) ile irtibata geçilerek, bu kuruluşlar hastalık ve korunma önlemleri konusunda bilgilendirilecek, çalışanlarının hastalıktan korunmasını sağlamaları hususunda sorumlulukları hatırlatılacaktır.

2. Tanı ve laboratuvar hizmetleri;

a. Sıtma tanısı, Bulaşıcı Hastalıklar Sürveyans ve Kontrol Esasları Yönetmeliği çerçevesinde tüm sağlık kuruluşlarında konulabilecek ve söz konusu mevzuata göre bildirimi yapılacaktır. Ancak yurtdışı bağlantılı olmayan tüm sıtma vakalarının tanısı Halk Sağlığı Laboratuvarları ve Ulusal Sıtma Referans Laboratuvarı (Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Mikrobiyoloji Referans Laboratuvarları Daire Başkanlığı Ulusal Paraziter Hastalıklar Referans Laboratuvarı) tarafından doğrulanacaktır.