497 Türkiye Bilimler Akademisinin Kurulması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname

Amaç

Türkiye'de tüm bilim alanlarındaki araştırmaları, bilimci kişiliğini ve araştırıcılığı özendirmek ve bu alanlarda emeği geçenleri onurlandırmak; gençleri bilim ve araştırma alanına yöneltmek; Türkiye'deki bilimcilerin ve araştırıcıların toplumsal statülerinin yükseltilmesi ve korunmasına çalışmak; bilim ve araştırma standardlarının uluslararası düzeye çıkarılmasına yardım etmek amacıyla, Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanına bağlı tüzel kişiliğe, bilimsel, idari ve mali özerkliğe sahip Türkiye Bilimler Akademisi (kısa adı TÜBA) kurulmuştur.

(...)

Akademi, bu Kanun Hükmünde Kararname'de belirtilmeyen hallerde özel hukuk hükümlerine tabidir.

Görevler

Türkiye Bilimler Akademi'sinin görevleri şunlardır:

a) Bilimsel konularda ve bilimsel önceliklerin saptanması amacıyla incelemeler ve danışmanlık yapmak,

b) Toplumda bilimsel yaklaşım ve düşüncenin yayılmasını sağlamak,

c) Hükümete, Türk bilimcileri ve araştırıcılarının toplumsal statüleri, yaşam düzeyleri, gelirleri ve bu tür faaliyetlerin gereği olan özel kolaylık ve ayrıcalıklara ilişkin mevzuat değişiklikleri önermek,

d) Bilimin öneminin ülke kamuoyunca takdir ve kabulünü sağlamak ve bilim adamlığını özendirmek için ödüller vermek,

e) Yukarıda belirtilen amaçların gerçekleştirilmesi ve görevlerin yerine getirilebilmesi ile ilgili her türlü faaliyette bulunmak.

Akademi üyeliği

Akademi'de; Asli üye, Asosye üye ve Şeref üyesi olmak üzere üç tür üye bulunur. Aslî ve Asosye üye sayısı, her birinden yüzelli olmak üzere toplam üçyüzdür.

Şeref üyeliği sayısı herhangi bir sınırlamaya tabi değildir.

Asli ve asosye üyeler her yıl sonunda o yıl içinde yaptıkları çalışmalarla gelecek yıl yapmayı planladıkları araştırmaları birer rapor halinde Akademi Konseyine sunarlar.

Üyeliğe seçilme şartları

a) Asli Üye;Aşağıda belirlenen şartları taşıyan T.C.uyruklu seçkin bilim adamları arasından seçilir.

Ulusal veya uluslararası saygın kuruluşlardan ödül veya madalya almış olmak:kendi adıyla anılan keşif, icat,teori ve modellere sahip olmak ve/veya adı klasik kitaplara veya derleme makalelerine geçmiş olmak; uluslararası bilim atıfları kataloglarında genel kabul görmüş yüksek sayıda atıf almış olmak,

b) Asosye Üye; Asli üye olmaya aday T.C. uyruklu yetenekli genç bilim adamları arasından seçilir.

c) Şeref Üyesi; Asli üye olma şartlarına sahip, ancak yaş haddi sebebiyle asli üyeliğe seçilemeyen T.C. uyruklu bilim adamları, Türkiye ile ilgisi olan ve işbirliği yapan ve asli üyelerde aranan şartları taşıyan yabancı bilim adamları arasından seçilir.

Üye seçimi

Aslî ve Asosye üyelerin, üçte biri TÜBİTAK Bilim Kurulu, üçte biri Yükseköğretim Kurulu ve üçte biri Aslî üyeler tarafından seçilir.

Aslî üyeler tarafından seçilecek Aslî, Asosye ve Şeref üyeleri için; bir Aslî üye tarafından Akademi Konseyine yazılı olarak başvurulması ve aday gösterilen kişinin, aday gösteren üye dışında iki Genel Kurul üyesi tarafından da yazılı olarak desteklenmesi gerekir. Adaylık, Akademi Konseyi tarafından kabul gördükten sonra Genel Kurulun onayına sunulur.

Aslî üyelik altmışyedi yaşına kadar sürer. Yaş haddi nedeniyle Aslî üyelik statüsü sona eren üyeler, otomatik olarak Şeref üyesi olurlar. Asosye üyeler üç yıl için seçilirler. Asosye üyelik süresi toplam en çok dokuz yıldır.

Akademi'nin Organları

Akademi'nin organları şunlardır.

a) Akademi Genel Kurulu.

b) Akademi Konseyi.

c) Akademi Başkanı.

Genel Kurul

Akademi Genel Kurulu, Aslî ve Asosye üyeler ile Şeref üyelerinden  oluşur. Toplantıların yeri ve gündemi Akademi Konseyi tarafından tespit ve ilan edilir. Genel Kurul üye sayısının salt çoğunluğu ile toplanabilir.

Genel Kurulun görevleri

Genel Kurul'un görevleri şunladır.

a) Akademi Konseyi'nce hazırlanacak bilim politikasına ilişkin temel dokümanlarla faaliyet raporu, bilanço ve bütçe önerisini görüşerek onaylamak,

b) Aslî üyeler tarafından önerilecek üyelikleri karara bağlamak,

c) Süresi dolan Akademi Konseyi üyeleri yerine çoğunluk esasıyla yeni üyeler seçmek.

d) Akademi Konseyinin temel bilimler alanında enstitü kurulmasına veya kaldırılmasına ilişkin önerilerini karara bağlamak.

e) TÜBİTAK Bilim Kurulu için önerilecek adayları belirlemek.

Akademi Konseyi

Akademi Konseyi, Genel Kurulca üç yıl için seçilen on Aslî üye ile Akademi Başkanından oluşur. Aslî üyelerle birlikte aynı usûle göre aynı sayıda yedek üyeler de seçilir. Görev süreleri dolan üyeler en fazla bir dönem daha yeniden seçilebilir. Konsey üyeliğinin herhangi bir sebeple boşalması hâlinde boşalan üyeliğe, kalan süreyi tamamlamak üzere yedek üye davet edilir.

Akademi Konseyinin görevleri

Akademi Konseyi'nin görevleri,

a) Akademiye ilişkin faaliyetleri düzenlemek ve yürütmek,

b)

c) Çeşitli danışmanlık veya etüd konuları için Akademi içinden veya dışından komisyonlar kurmak,

d) Bütçe teklifi hazırlamak.

e) Temel bilimler alanında enstitü kurulmasını veya kaldırılmasını önermek,

f) Kurulmasına karar verilen enstitülerin malî yönden desteklenmesine karar vermek.

Akademi Başkanı

Akademi Başkanı, Aslî üyeler içinden Akademi Genel Kurulunca belirlenecek üç aday arasından Başbakan tarafından üç yıl için atanır. Akademi Başkanlığının herhangi bir sebeple boşaldığı tarihten itibaren otuz gün içinde Genel Kurulca adaylar belirlenir. Genel Kurulun süresi içinde toplanamaması veya Genel Kurulca süresi içinde herhangi bir sebeple uygun nitelikte ve yeterli sayıda üye seçimi yapılmaması durumunda, Başbakan Aslî üyeler arasından re’sen atama yapar. Aynı kişi iki dönemden fazla Başkanlığa atanamaz. Akademi Başkanı,Akademi'nin amaçları doğrultusunda faaliyet göstermesinden sorumludur. Başkan, Akademi'nin ita amiridir.

Ödüller

Akademi tarafından bilimsel araştırmaları teşvik ve bilimin öneminin ülke kamuoyunca takdir ve kabulünü sağlamak için bilimsel araştırmalarıyla dünya çapında emsallerine nazaran üstün başarı gösteren bilim adamlarına ödül verilebilir.

Ödülün tutarı ve dağıtım esasları Akademi Konseyi tarafından belirlenir.

Araştırma desteği

Akademi üyelerine ulusal ve uluslararası araştırma ve geliştirme faaliyetlerini sürdürebilmeleri için, yılda, Devlet Memurları Kanununa göre en yüksek Devlet Memuru brüt aylığının yıllık tutarının üç katına kadar araştırma desteği sağlanabilir. Bu destek faaliyetinin uygulama usül ve esasları yönetmelikle düzenlenir.

Mali hükümler

Akademi hizmetleriyle ilgili bütün giderler, mali yıl başında (Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu bütçesinde açılacak özel tertibe aktarılmak üzere) Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı bütçesine bu amaçla konulan ödenekle karşılanır.

Bütçe teklifi Akademi Konseyi tarafından hazırlanarak Temmuz ayı başında Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığına gönderilir.

Giderlerin yapılmasında, 278 sayılı Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu Kanununda yeralan esas ve usüller uygulanır. Akademi'nin faaliyetlerinden dolayı sağlanan gelirler ve yapılan bağışlar, Akademi hizmetlerinde kullanılmak üzere (Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu bütçesinde) Akademi adına açılan özel tertibe gelir kaydedilir.

Akademi'nin hesapları, Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu hesapları ile birlikte aynı usul ve esaslar dahilinde denetlenir.

Akademi'nin sekretarya hizmetleri Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu tarafından yerine getirilir.

Geçici görevlendirme

Türkiye Bilimler Akademisi kadro şartı aranmaksızın yerli veya yabancı geçici süreli anlaşmalı araştırıcı ve danışman çalıştırabilir.

Anlaşmalı araştırıcılar ve danışmanlar; üniversiteler, genel ve katma bütçeli dairelerle özel idare ve belediyeler ve 233 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye tabi kurumların mensupları arasından da seçilebilir.Bunların asli görevlerine ait bütün hakları saklı kalır ve her türlü tazminatlarına halel gelmez. Çalışma şartları ve anlaşmalarına göre verilecek ücretler Konsey'ce tespit edilir.

Yönetmelik

Bu Kanun Hükmünde Kararname'nin uygulanmasına ilişkin hususlar yönetmelikle düzenlenir.

Akademinin ilk Genel Kurulu; 4 üncü maddenin (a) bendindeki şartları taşıyan 10 asli üye bir defaya mahsus olmak üzere Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu'nun teklifi üzerine Başbakan tarafından atanır. Başbakan tarafından atanan üyelerin, bu Kanun Hükmünde Kararname'de öngörülen şartlara uygun olarak seçecekleri asli üyelerle birlikte üye sayısı 20'ye çıkartılır ve böylece Genel Kurul oluşmuş olur.Daha sonra 9 uncu maddeye uygun olarak Akademi Konseyi oluşturulur, 11 inci madde uyarınca da Genel Kurul Akademi Başkanı'nı seçer.

Akademi Konseyi'nin ilk kuruluşunu takip eden ikinci yıl bir defaya mahsus olmak üzere ad çekme yolu ile ayrılacak beş üye belirlenir, yerlerine yenileri Genel Kurul'ca seçilir.

(...)

Aslî üyeler tarafından seçilecek Aslî üye sayısı 3 üncü maddenin birinci fıkrasında yer alan sayıya ininceye kadar anılan kontenjandan üye seçimi yapılmaz.

Bakanlar Kurulunca belirlenen Aslî ve Asosye üyeliklerin 1/1/2012 tarihinden sonra boşalması hâlinde, anılan kontenjanlara TÜBİTAK Bilim Kurulunca seçim yapılır.

1/1/2012 tarihinden önce atanan Akademi Başkanının görevi, atandığı sürenin sonuna kadar devam eder.

Bu Kanun Hükmünde Kararname yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Bu Kanun Hükmünde Kararname hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.