Bilindiği üzere, bütçede öngörülmüş olan hizmetlerin zamanında gerçekleştirilebilmesi, etkin bir bütçe uygulama süreci ile mümkündür.
Söz konusu sürecin ana unsurlarını oluşturan serbest bırakma, revize, ödenek ekleme ve ödenek aktarma gibi bütçe işlemlerinin; bütçe uygulama sürecinde esneklik, sadelik ve kolaylık sağlayarak harcamacı kuruluşların hizmet sunumlarında daha etkin olabilmelerine imkan tanımak amacıyla, 2004 yılında bütçe uygulama talimatlarıyla düzenlemeler yapılmıştı.
Hem uygulamadan elde edilen tecrübelerin hayata geçirilmesi, hem de daha işlevsel bir bütçe uygulama süreci oluşturmak amacıyla aşağıdaki düzenlemelerin yapılması uygun görülmüş olup, bütçe işlemleriyle ilgili hususlarda, başta 5277 sayılı 2005 Mali Yılı Bütçe Kanunu olmak üzere 1050 sayılı Muhasebe-i Umumiye Kanunu ve muhtelif kanunlarla Bakanlığımıza verilmiş olan yetkilerin kullanımında aşağıdaki hususlara uyulması gerekmektedir.
I - TANIMLAR
İcmal harcama programı: Bütçe kanunlarına ekli (A) işaretli cetvelde yer alan ödeneklerin, ekonomik sınıflandırmanın ikinci düzeyi itibariyle, aylık dönemler halinde (2005 yılı 2 sıra numaralı Bütçe Uygulama Talimatı Ek: 1 cetveller) kullanımına ilişkin dağılımını gösteren ve ayrıntılı harcama programının hazırlanmasında esas alınan programı,
Ayrıntılı harcama programı: İcmal harcama programlarına uyulmak suretiyle kuruluşlarca hazırlanarak, maliye başkanlıklarınca veya bütçe dairesi başkanlıklarınca vize edilen ve tertiplerin aylar itibariyle (2005 yılı 2 sıra numaralı Bütçe Uygulama Talimatı Ek: 2 cetveller) kullanımına ilişkin dağılımını gösteren programı,
Bloke ödenek: Bütçe ödeneklerinin, icmal harcama programıyla, ayrıntılı harcama programıyla veya revize işlemleriyle aylara dağıtılmayan kısmını,
Revize işlemi: Ayrıntılı harcama programında, yıl içindeki gelişmeler neticesinde yapılacak her türlü değişiklik işlemini,
Serbest bırakma işlemi: Ayrıntılı harcama programı yürürlüğe girmeden önceki dönemde ve tel emirleriyle düzenlenen harcama izinlerinin yetersiz kaldığı durumlarda; ödenek kullanımına izin veren işlemi,
Aktarma: Belli bir tertibe tahsis edilmiş olan ödeneklerin; 1050 sayılı Kanun, yılı bütçe kanunları ve diğer kanunların hükümlerine göre, bir tertipten düşülüp başka bir tertibe eklenmesi işlemini,
Ödenek eklemesi: İlgili kanunları gereğince, bütçede mevcut veya yeni açılan bir tertibe belli bir gelir karşılığı olmaksızın ödenek ilave edilmesini,
Gelirli ödenek kaydı: İlgili kanunları gereğince belli iş ve hizmetlerde kullanılmak üzere;
1 - özel gelir kaydedilmiş olan gelirlerin bütçe ile ilişkisinin kurulması ve kullanımına imkan sağlanması amacıyla, “6- Özel Ödenekler” finansman kodunda mevcut veya yeni açılan tertiplere yapılan ödenek kaydı işlemini,
2 - katma bütçeli idarelerde gerçekleşen gelir fazlaları karşılığında ilgili tertiplere yapılan ödenek kaydı işlemini,
Ödenek devri: Akreditif veya taahhüt artığı nedeniyle oluşan veya harcanmayan kısmının ertesi yıla devredeceği ilgili kanunlarla hüküm altına alınmış olan her türlü ödeneğin, bütçe ile ilişkisinin kurulması ve kullanımına imkan sağlanması amacıyla mevcut veya yeni açılan bir tertibe eklenmesi işlemini,
Ödenek iptali: Muhtelif kanunlarla verilmiş yetkilere istinaden Maliye Bakanlığınca, bütçe ödeneklerinin iptal edilmesi işlemini,
İptal işlemi: Yapılmış olan bütçe işlemini ortadan kaldıran işlemi,
ifade etmektedir.
II - İLKE VE ESASLAR
Bu talimatla, bütçe kanunları ile tefrik edilmiş ödeneklerin; bir yandan tutarlı, dengeli ve etkili bir bütçe politikası dahilinde belirlenen makro ekonomik hedefler çerçevesinde istikrarı temin etmek ve mali kontrol sağlamak üzere kullanımına izin verilirken, diğer yandan kuruluşların performansları ile hizmet etkinliklerini artırmaya yönelik olarak, bütçe işlemlerinin yerinde yapılmasının geliştirilerek devamı amaçlanmıştır. Bu amacı gerçekleştirmek üzere;
1 - Kuruluşlar hizmetlerini 2005 yılı nakit planlamasının bir neticesi olan ayrıntılı harcama programları dahilinde gerçekleştireceklerdir.
2 - Öngörüldüğü dönemden daha önce kullanılması gereği doğan ödenekler için yapılacak revize taleplerinin, ayrıntılı harcama programının icmalinde değişiklik oluşturmayacak şekilde teklif edilmesi esastır.
3 - Kuruluşların, aktarma talebinde bulunurken, ilerde ihtiyaç duyulabilecek başka aktarmalar da göz önünde bulundurularak, 1050 sayılı Kanunun 57 nci maddesini ve diğer kanunlardaki benzeri hükümleri dikkate almaları gerekmektedir.
4 - Her türlü ödenek eksikliği öncelikle kurumun tasarruf imkanı mümkün olan tertiplerinden aktarma yapılmak suretiyle karşılanacaktır.
5 - Aktarma işleminin yapılabilmesi için aktarılacak ödeneğin, işlemin yapıldığı tarih itibariyle kullanılabilir durumda olması gerekmektedir.