Elektrik Piyasası Serbest Tüketici Yönetmeliği (mülga)

BİRİNCİ BÖLÜM

Amaç, Kapsam, Hukuki Dayanak, Tanımlar ve Kısaltmalar

Amaç

Bu Yönetmeliğin amacı, elektrik piyasasında gerçek ve tüzel kişilerin serbest tüketici niteliği kazanmalarına ilişkin olarak yapılacak uygulamalara dair usul ve esasların düzenlenmesidir.

Kapsam

Bu Yönetmelik, gerçek ve tüzel kişilerin hangi koşullarda serbest tüketici olabileceklerini, serbest tüketiciler ile elektrik enerjisi ve/veya kapasite satın aldıkları lisans sahibi tüzel kişilerin hak ve yükümlülüklerini ve uygulamaya ilişkin kuralları kapsar.

Hukuki dayanak

Bu Yönetmelik, 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanununa dayanılarak hazırlanmıştır.

Tanımlar ve kısaltmalar

Bu Yönetmelikte geçen;

1. Kanun: 20/2/2001 tarihli ve 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanununu,

2. Kurum: Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunu,

3. Kurul: Enerji Piyasası Düzenleme Kurulunu,

4. Başkan: Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu Başkanını,

5. TEİAŞ: Türkiye Elektrik İletim Anonim Şirketini,

6. Dağıtım şirketi: Belirlenen bir bölgede elektrik dağıtımı ile iştigal eden tüzel kişiyi,

7. Hazırlık dönemi: Kanunun geçici 3 üncü maddesinde öngörülen süreyi,

8. İkili anlaşmalar: Gerçek veya tüzel kişiler ile lisans sahibi tüzel kişiler arasında ya da lisans sahibi tüzel kişilerin kendi aralarında özel hukuk hükümlerine tabi olarak, elektrik enerjisi ve/veya kapasitenin alınıp satılmasına dair yapılan ve Kurul onayına tabi olmayan ticari anlaşmaları,

9. İlgili mevzuat: Elektrik piyasasına ilişkin kanun, yönetmelik, tebliğ, genelge, Kurul kararları ile ilgili tüzel kişilerin sahip olduğu lisans veya lisansları,

10. Piyasa: Üretim, iletim, dağıtım, toptan satış, perakende satış, perakende satış hizmeti, ithalat ve ihracat dahil olmak üzere elektrik enerjisi ve kapasite alım satımı veya ticareti faaliyetleri ile bu faaliyetlere ilişkin işlemlerden oluşan elektrik enerjisi piyasasını,

11. Piyasa Mali Uzlaştırma Merkezi: TEİAŞ bünyesinde yer alan ve ilgili mevzuat çerçevesinde, Ulusal Yük Dağıtım Merkezi tarafından elektrik enerjisi arz ve talebinin gerçek zamanlı olarak fiziki dengelenmesi sonucu tüzel kişilerin birbirlerine borçlu ya da alacaklı oldukları tutarları hesaplamak suretiyle mali uzlaştırma sistemini çalıştıran birimi,

12. Serbest olmayan tüketici: Elektrik enerjisi ve/veya kapasite alımlarını sadece, bölgesinde bulunduğu görevli perakende satış şirketinden yapabilen gerçek veya tüzel kişiyi,

13. Serbest tüketici: Kurul tarafından belirlenen elektrik enerjisi miktarından daha fazla tüketimde bulunması veya iletim sistemine doğrudan bağlı olması nedeniyle tedarikçisini seçme serbestisine sahip gerçek veya tüzel kişiyi,

14. Serbest tüketici limiti: Her yılın 31 Ocak tarihine kadar Kurul tarafından belirlenerek yayımlanan elektrik enerjisi miktarını,

15. Tedarikçi: Elektrik enerjisi ve/veya kapasite sağlayan üretim şirketleri, otoprodüktörler, otoprodüktör grupları, toptan satış şirketleri ve perakende satış lisansına sahip şirketleri,

16. Tüketici: Elektriği kendi ihtiyacı için alan serbest ve serbest olmayan tüketicileri,

17. Ortak sayaç: Birden fazla gerçek ve/veya tüzel kişinin elektrik enerji tüketimlerini ölçmek amacıyla tesis edilen tek bir sayacı,

ifade eder.

İKİNCİ BÖLÜM

Serbest Tüketici Kapsamı ve Uygulamaya İlişkin Esaslar

Serbest tüketici kapsamı

Aşağıdaki koşulları sağlayan tüketiciler serbest tüketici olarak kabul edilir;

a) İletim sistemine doğrudan bağlı olan tüketiciler,

b) Bir önceki takvim yılına ait toplam elektrik enerjisi tüketimleri serbest tüketici limitini geçen tüketiciler,

c) İçinde bulunulan yılda gerçekleşen toplam elektrik enerjisi tüketimleri serbest tüketici limitini geçen tüketiciler,

d) Kendi üretiminden tükettiği miktar dahil toplam elektrik enerjisi tüketim miktarı serbest tüketici limitini geçen otoprodüktör lisansı sahibi tüzel kişiler,

e) Bir önceki takvim yılındaki tüketimi serbest tüketici limitini geçmeyen ancak, içinde bulunulan yılda serbest tüketici limitini geçeceğini görevli perakende satış şirketine taahhüt eden ve bağlantı anlaşması veya abonelik sözleşmesindeki bağlantı gücü veya sözleşme gücü dikkate alınarak hesaplanan tüketim değeri serbest tüketici limitini geçen tüketiciler,

f) İçinde bulunulan yılda serbest tüketici limitini geçeceğini görevli perakende satış şirketine taahhüt eden ve bağlantı anlaşmasındaki bağlantı veya sözleşme gücü dikkate alınarak hesaplanan tüketim değeri serbest tüketici limitini geçen yeni tüketiciler.

Birinci fıkranın (e) ve (f) bentleri kapsamında serbest tüketici niteliği kazanmış tüketicilerin gerçekleşen tüketimlerinin başvuru tarihindeki serbest tüketici limitinin altında kalması halinde, bu hususun tespitini izleyen oniki ay boyunca tüketim miktarlarına bakılmaksızın serbest tüketici hakkından yararlanamaz. İlgili mevzuat hükümleri çerçevesinde elektrik enerjisi ve/veya kapasite satın alır. Görevli perakende satış şirketi, gerçekleşen tüketimin serbest tüketici limitinin altında kalması halinde uğrayacağı zararın tazmini için, serbest tüketici limiti ile başvuru sahibinin talep tarihinde tabi olduğu abone grubuna uygulanan enerji tarifesine ilişkin bedelin çarpımı sonucu bulunan miktarın % 10'unu geçmeyecek bir tutar üzerinden teminat alabilir.

Elektrik enerjisi tüketimleri tek bir ortak sayaç ile ölçülebilen birden fazla gerçek ve/veya tüzel kişinin tükettiği toplam elektrik enerjisi miktarının serbest tüketici limitini geçmesi veya bu limitin geçileceğinin taahhüt edilmesi durumunda, bu kişilerin birlikte serbest tüketici niteliği kazandığı kabul edilir.

Serbest tüketici kapsamında yer alan tüketicilerin tedarikçisini seçme hakkını kullanmaları halinde; ortak veya birden fazla tüketim noktasındaki tüketici sayaçlarının, Kurum tarafından yayımlanan tebliğe uygun çok zaman dilimli ölçüm yapabilen elektronik sayaçlar olması zorunludur.

Üçüncü fıkranın (b) bendindeki doğrudan veya dolaylı olarak sermayesinin yarısından fazlasına sahip olan tüzel kişinin yabancı tüzel kişi olması durumunda, talepleri birleştirilen tüzel kişilerden tek başına serbest tüketici niteliği haiz olan tüzel kişiye, yabancı tüzel kişi tarafından, ikili anlaşma yapma yetkisi verilebilir.

Serbest tüketici niteliği ile birden fazla gerçek ve/veya tüzel kişinin aralarından yetkilendirdiği bir tüketici adına satın alınan tek bir ortak sayaç ile ölçülebilen elektrik enerjisi, kâr amaçlı olarak tekrar satışı yapılmaksızın ilgili gerçek ve/veya tüzel kişilere ait tüketim noktalarına verilebilir.

Serbest tüketici kapsamına giren tüketicilerin bilgilendirilmesi ve kayıtların tutulması

Tüm tüketiciler serbest tüketici olana kadar, bir önceki takvim yılına ait toplam elektrik enerjisi tüketim miktarı serbest tüketici limitini geçen tüketicilerin listesi, bölgelerinde bulundukları dağıtım lisansı sahibi tüzel kişiler tarafından, serbest tüketici limitlerinin Resmî Gazete’de yayımlanma tarihinden itibaren otuz gün içerisinde, dağıtım şirketinin internet sitesinde güncel ve sürekli olarak yayımlanır.

Serbest tüketici kapsamına giren tüketicilerce talep edilmesi halinde;

a) İletim sistemine doğrudan bağlı olan tüketicilere TEİAŞ,

b) Dağıtım sistemi üzerinden elektrik enerjisi ve/veya kapasite temin eden tüketicilere bir önceki takvim yılında tükettikleri toplam elektrik enerjisi miktarını içerecek şekilde bölgelerinde bulundukları dağıtım şirketleri,

c) Talep birleştirme hallerinde ise, bir önceki takvim yılında tükettikleri toplam elektrik enerjisi miktarını içerecek şekilde, yeni bir tedarikçi ile ikili anlaşma imzalayacak olan tüzel kişilerin vergi sicil kaydının bulunduğu ilin yer aldığı dağıtım bölgesinde faaliyet gösteren dağıtım şirketleri,

tarafından serbest tüketici niteliğine sahip olduklarını gösterir belge verilir. TEİAŞ veya dağıtım lisansı sahibi tüzel kişiler, tüketicilerin bu taleplerini başvuru tarihini izleyen on işgünü içerisinde karşılamakla yükümlüdür. Talep birleştirme hallerinde bu süre yirmi işgünü olarak uygulanır.

Talep birleştirme halleri haricinde, tüketicilerin Piyasa Mali Uzlaştırma Merkezine kayıtları sırasında istenilmesi halinde, bir önceki takvim yılına ait faturalarının asılları veya onaylı suretleri de serbest tüketici niteliğine sahip olduklarını gösterir belge niteliğinde sayılır.

Serbest tüketicilere ilişkin kayıtlar, iletim sistemine doğrudan bağlı olan tüketiciler için TEİAŞ, dağıtım sistemi üzerinden elektrik enerjisi ve/veya kapasite temin eden tüketiciler için ise dağıtım şirketleri tarafından güncel halde tutulur. Bu kapsamda oluşturulacak veri tabanında kullanılmak üzere her bir serbest tüketiciye, TEİAŞ ve/veya dağıtım lisansı sahibi tüzel kişiler tarafından Dengeleme ve Uzlaştırma Yönetmeliğinde belirtilen usul ve esaslar çerçevesinde bir “Serbest Tüketici Sayaç Kayıt Numarası” verilir. Dağıtım şirketi tarafından verilen “Serbest Tüketici Sayaç Kayıt Numarası”, görevli perakende satış şirketine bildirilir.

"Serbest Tüketici Sayaç Kayıt Numarası"nın; serbest tüketiciler ile tedarikçiler arasındaki ikili anlaşmaların yanı sıra serbest tüketiciler ve tedarikçilerin Kurum ve diğer piyasa katılımcıları ile yapacakları her türlü yazışmada referans olarak kullanılması zorunludur.

Serbest tüketicilerin hak ve yükümlülükleri

İkili anlaşma yaparak tedarikçisini seçme hakkını kullanmış olan serbest tüketici, bir önceki takvim yılına ait toplam elektrik enerjisi tüketiminin serbest tüketici limitinin altında kalması durumunda, yeniden serbest tüketici niteliği kazanıncaya kadar yeni bir ikili anlaşmaya giremez veya mevcut ikili anlaşmasının süresini uzatamaz ve ilgili mevzuat hükümleri çerçevesinde elektrik enerjisi ve/veya kapasite satın alır.

Serbest tüketiciler, tüketim miktarı serbest tüketici limitini geçen her bir ölçüm noktası için ayrı bir tedarikçi ile ikili anlaşma yapabilir.

Serbest tüketiciler, tedarikçilerinin ikili anlaşmaları kapsamında taahhüt ettikleri elektrik enerjisi ve/veya kapasiteyi sağlayamadığı durumlarda, 4/8/2002 tarihli ve 24836 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliği hükümleri çerçevesinde, bölgelerindeki görevli perakende satış şirketinden son kaynak anlaşmaları kapsamında elektrik enerjisi ve/veya kapasite satın alır.

Gerçek veya tüzel kişilerin, otoprodüktör grubu lisansı sahibi bir tüzel kişinin ortağı olması veya bir organize sanayi bölgesinde yer alması serbest tüketici niteliği kazanmalarından doğan tedarikçilerini seçme haklarını ortadan kaldırmaz.

Tedarikçisini değiştirmek isteyen bir serbest tüketici ikili anlaşma yapmadan önce bir önceki tedarikçisine olan yükümlülüklerini yerine getirdiğini yeni tedarikçisine belgelemek zorundadır. Başvuru sahibinin bir önceki tedarikçisinden, borcu olmadığına ilişkin belge talep etmesi halinde söz konusu belge, başvuru tarihini izleyen iki iş günü içerisinde başvuru sahibine verilir.

Tüketicinin talebi üzerine veya tüketicinin onayının ibraz edilmesi şartıyla tedarikçi ikili anlaşma imzalamadan önce, serbest tüketicinin bulunduğu dağıtım bölgesindeki dağıtım lisansı sahibi tüzel kişiden ve/veya serbest tüketicinin bir önceki tedarikçisinden; mevcut olması halinde bir önceki takvim yılına ait tüketim miktarlarını, mevcut olmaması halinde içerisinde bulunulan yıla ait tüketim miktarlarını, tüketim yük eğrisini ve usulsüz ve/veya kaçak elektrik kullanıp kullanmadığını gösteren bir belge talep edebilir. Söz konusu talep ilgili tüzel kişi tarafından on işgünü içerisinde karşılanır.

Tedarikçilerin yükümlülükleri

Serbest tüketicilere ikili anlaşmalar yoluyla elektrik enerjisi ve/veya kapasite sağlayan tedarikçiler aşağıdaki yükümlülükleri yerine getirmek zorundadır;

a) Serbest tüketiciyi; tüketici hakları, ikili anlaşmalar kapsamındaki ticari seçenekler ve muhtemel riskler ile talep tarafı katılımına ilişkin bilgiler hakkında anlaşma yapılmadan önce yazılı olarak veya elektronik ortamda bilgilendirmek,

b) İkili anlaşmaları;

1) Serbest tüketici kapsamına giren,

2) Sayaçları Kurum tarafından yayımlanan tebliğe uygun olarak tesis edilmiş olan,

3) Bir önceki tedarikçisine borcu olmadığını belgeleyen,

tüketiciler ile yapmak,

c) İkili anlaşmalar kapsamında taahhüt ettikleri elektrik enerjisi ve/veya kapasiteyi anlaşmanın koşulları çerçevesinde kesintisiz olarak sağlamak,

d) Dengeleme ve Uzlaştırma Yönetmeliği hükümleri çerçevesinde Piyasa Mali Uzlaştırma Merkezine gerekli bilgileri vermek,

e) Talep edilmesi halinde; son iki yıla ait tüketim bilgilerini ve sayaç teknik özelliklerinin uygun olduğu hallerde tüketim yük eğrisini bedelsiz olarak serbest tüketiciye sağlamak,

f) TEİAŞ ve/veya dağıtım lisansı sahibi tüzel kişilere, serbest tüketicilere ait kayıtların güncel halde tutulmasını sağlayacak bilgileri vermek.

İkili anlaşmalarda ilgili mevzuata aykırı hükümlere yer verilemez.

Serbest tüketicilerin elektrik enerjisi talebini karşılayan tedarikçiler her yıl Aralık ayı sonuna kadar, takip eden yıl için serbest tüketicilerle yaptıkları sözleşmeler kapsamındaki enerjiyi temin edecekleri kaynakları, tedarikçi bazında Kuruma bildirir.

Serbest tüketicilere ikili anlaşmalar yoluyla elektrik enerjisi ve/veya kapasite sağlayan tedarikçiler, son bir yıl içerisinde serbest tüketicilere toplam satış miktarını ve bu satışa ilişkin ağırlıklı ortalama satış fiyatını her yıl Kasım ayı içerisinde Kuruma bildirir.

İletim sistemine bağlı serbest tüketicilerin ikili anlaşmalar kapsamında öngörülen ödemeleri zamanında yapmaması halinde tedarikçinin yazılı başvurusu üzerine ve tüketicinin ödeme yaptığını belgeleyememesi durumunda iletim lisansı sahibi tüzel kişi tarafından ilgili mevzuat çerçevesinde tüketicinin elektriği kesilir.

İletim lisansı sahibi tüzel kişi tarafından elektriği kesilmiş olan tüketicinin ödeme yükümlülüklerini yerine getirdiğini belgelemesi kaydıyla iki iş günü içerisinde elektrik enerjisi yeniden bağlanır.

Kamuoyunun bilgilendirilmesi

Bir önceki takvim yılına ait olmak üzere;

a) TEİAŞ, iletim sistemine doğrudan bağlı tüketicilere ait elektrik enerjisi tüketim miktarlarını tüketici bazında,

b) Dağıtım lisansı sahibi tüzel kişiler;

1) Bölgelerinde tüketilen toplam elektrik enerjisi miktarını,

2) Tedarikçisini seçme hakkını kullanan serbest tüketiciler tarafından tüketilen toplam elektrik enerjisi miktarını,

3) Serbest tüketici limitini geçtikleri halde tedarikçisini seçme hakkını kullanmayan tüketiciler tarafından tüketilen toplam elektrik enerjisi miktarını,

her yılın Ocak ayı içerisinde Kuruma bildirir ve internet sayfasında yayımlamak suretiyle kamuoyuna duyurur.

Serbest tüketici limitlerindeki indirimlerin belirlenmesi ve yeni limitlerin yayımlanması

Serbest tüketici limitine ilişkin indirimler Kurul tarafından;

a) Rekabetin gelişimi,

b) Ölçme-iletişim-kontrol alt yapısının yeterliliği,

c) Piyasa Mali Uzlaştırma Merkezinin işlem kapasitesi,

d) Piyasada serbestçe müzakere edilerek ikili anlaşmalara bağlanabilecek üretim kapasitesi,

e) TEİAŞ ve dağıtım lisansı sahibi tüzel kişiler tarafından serbest tüketicilere ilişkin olarak sağlanan istatistiki bilgiler,

dikkate alınmak suretiyle her yılın 31 Ocak tarihine kadar belirlenir. Bu indirimlere göre hesaplanan yeni serbest tüketici limitleri Resmi Gazete’de yayımlanır ve Kurum internet sayfasında duyurulur.

Tedarikçi değişiklikleri

Görevli perakende satış şirketlerinden elektrik enerjisi tedarik etmekte olan tüketicilerin taleplerine ilişkin olarak yapılacak tedarikçi değişiklikleri, 1 Ocak, 1 Nisan, 1 Temmuz ve 1 Ekim tarihlerinde uygulamaya girer.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Geçici ve Son Hükümler

Bu Yönetmeliğin 5 inci maddesinin ikinci fıkrasının (a) ve (b) bentleri hükümleri kapsamında farklı dağıtım bölgelerindeki birden fazla tüketim noktasında elektrik enerjisi temin eden tüzel kişiler için talep birleştirme suretiyle serbest tüketici niteliği kazanılmasına ilişkin uygulama, 31 Ocak 2004 tarihinden itibaren uygulanır.

Hazırlık Dönemi sonundan itibaren 3 Mart 2003 tarihine kadar, bir önceki takvim yılına ait toplam elektrik enerjisi tüketimleri dokuz milyon kilovatsaatten fazla olan tüzel kişiler otoprodüktör grubu ortağı olabilir.

Mevcut sözleşmeleri kapsamında otoprodüktör ve otoprodüktör grubu olarak üretim faaliyeti gösteren tüzel kişiler, 3 Temmuz 2003 tarihine kadar lisans sahibi olup olmadıklarına bakılmaksızın ikili anlaşmalar kapsamında elektrik enerjisi ve/veya kapasite satışı faaliyeti ile iştigal edebilir.

Kanunun geçici 9 uncu maddesinde belirtilen geçiş dönemi süresince perakende satış lisansı sahibi dağıtım şirketlerinden elektrik enerjisi tedarik etmekte olan tüketicilerin taleplerine ilişkin olarak yapılacak tedarikçi değişiklikleri, 1 Ocak, 1 Nisan, 1 Temmuz ve 1 Ekim tarihlerinde uygulamaya girer.

Bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce aynı tüzel kişilik ya da doğrudan veya dolaylı olarak sermayesinin yarısından fazlası aynı tüzel kişiye ait olan tüzel kişi altında talep birleştirme suretiyle serbest tüketici niteliği kazanarak tedarikçisini seçenlerin, bu haklarını kullanmalarına serbest tüketici limitinin sıfır olarak belirlendiği ayın sonuna kadar izin verilir. Ancak serbest tüketici hakkını bu şekilde kullanmakta olan tüketim noktalarından herhangi birisinin, Kurul onaylı perakende satış tarifesi kapsamında elektrik enerjisi temin etmeye başlaması halinde, yeniden ilgili tüzel kişi altında talep birleştirme kapsamına dönmesine izin verilmez.

Yürürlük

Bu Yönetmeliğin geçici 2 nci maddesi Yönetmeliğin yayımı tarihinde, diğer maddeleri 3 Mart 2003 tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme

Bu Yönetmelik hükümlerini Başkan yürütür.